Izvještaj našeg člana sa londonskog skupa posvećenog Ruskoj revoluciji.
Krajem prošlog mjeseca, u organizaciji revolucionarne organizacije Counterfire, u Londonu je održan skup “Revolution: Russia 1917 – one hundred years on”. Brojni lokalni aktivisti i aktivistkinje kao i gosti iz SAD, Italije, Grčke i Mađarske govorili su o relevantnosti Ruske revolucije za današnje društvo, tumačeći ju kao najprijelomniji i najbitniji događaj u čitavoj istoriji 20. vijeka. Ukoliko se ova tvrdnja nekome učini pretjeranom ili teško prihvatljivom to nas ne treba čuditi. Dominantni narativi koji govore o Oktobarskoj revoluciji ionako su zakopani duboko u ahistoricističku površnost. Tako u emisijama koje se o ovim događanjima emitiraju na npr. popularnom History Channel-u ne možemo naći korisne društveno-političke analize, već traženje odgovora na pitanja kao što su „Je li Raspućin zaista imao ljubavne odnose s caricom Aleksandrom?“ ili „Da li je dinastija Romanovih ipak nekako preživjela komunistički teror?“. Trivijalizacija i polaženje od suštinski nebitne mikrorazine neke su od glavnih značajki buržoaske historiografije. Nasuprot takvim tendencijama, najkorisnije su interpretacije koje nam nude još uvijek malobrojne lijeve organizacije čiji cilj je da vlastitim teorijsko-praktičnim aktivnostima doprinesu izgradnji revolucionarne partije. Članovi i članice Counterfire-a ponudili su nam analizu događaja iz revolucionarne 1917. godine na temelju marksističke metodologije, odnosno uzimanja u obzir konkretnih materijalnih uvjeta koji su najvećem broju stanovništva ostavili samo jedan izlaz iz bijede – revoluciju. Kao i u seriji tekstova objavljenih na internetu, govoreno je o čitavom kompleksnom vremenskom razdoblju koje je prethodilo Oktobarskoj revoluciji početkom dvadesetog stoljeća – neuspjeloj revoluciji 1905. godine, osiromašivanju imperijalističke Rusije, Prvom svjetskom ratu kao i o danima i mjesecima neposredno pred samo zauzimanje Zimskog dvorca – Februarskoj revoluciji, „julskim danima“, politici Lenjina i boljševika u odnosu na Privremenu vladu itd.
Škotski istoričar Chris Bambery govorio je o sovjetima, novom modelu vlasti kojeg su uveli boljševici kao najdemokratskijem načinu komunalnog organiziranja do današnjeg dana, upravo zbog omogućavanja bavljenja politikom onima koji su do tada po klasnoj, rodnoj ili bilo kojoj drugoj osnovi bili stavljeni van nje. O važnosti Ruske revolucije svjedoči centralno mjesto koje je zauzimala u politizaciji i inspiraciji drugih radničkih i revolucionarnih pokreta, čak i decenijama poslije. Rodoljub Čolaković, član KPJ, učesnik NOB-a i prevoditelj Kapitala, povodom 50. obljetnice Oktobarske revolucije zapisao je:
„Carska policija je zabranjivala svaku demokratsku političku organizaciju, a njene pokretače nemilosrdno progonila i kažnjavala. Trebalo je, dakle, stvoriti ilegalnu partiju radničke klase, ali ne zavereničku sektu nego živu društvenu snagu koja će rukovoditi celokupnom borbom radničke klase ma bila reč o svakodnevnim njenim interesima ili o njenim društveno-političkim ciljevima. Samo tako se radnička klasa može pretvoriti u politički činilac u zemlji, osposobiti da stane na čelo svih progresivnih snaga društva. Lenjin je bio teoretičar i tvorac takve partije novog tipa. Godinama je vodio borbu za načela na kojima mora, u uslovu ilegalnosti, biti organizovana i rukovođena proleterska partija, i za izgradnju njenih kadrova, profesionalnih revolucionara kojima je glavno u životu bilo organizovanje radničke klase, rukovođenje njenim raznovrsnim akcijama i pripremanje za revoluciju. Tako je on najzad stvorio onu čudesnu snagu o kojoj je nekad klicao: organizaciju revolucionara, koja je, iako ne mnogobrojna, bila kadra da, idući na čelu radnih masa, prevrne Rusiju, da je odbrani od kontrarevolucije i imperijalističke intervencije.“
Citat našeg poznatog revolucionara govori o tome koliko je uzor Boljševičke partije i lenjinističkog organizacijskog principa značio za buduće generacije komunista i komunistkinja. Sama revolucija u Rusiji 1917. poslužila je i kao okidač revolucionarnih dešavanja u gotovo svim evropskim zemljama. Na mnogo mjesta proglašene su kratkotrajne sovjetske republike. Nažalost, nijedna od europskih radničkih partija toga vremena (a ni poslije) svojom organiziranošću nije se mogla mjeriti s boljševicima, a protiv njih su bile ujedinjene, da se poslužimo riječima iz Komunističkog manifesta, „sve sile stare Europe“. Revolucija je najtragičniji kraj doživjela u Njemačkoj i Italiji, gdje su izvršeni fašistički protuudari.
Odnos snaga u Rusiji bio je veoma sličan, naročito u vrijeme Građanskog rata i imperijalističke intervencije koju spominje Čolaković, a koji su uslijedili brzo nakon uspostave sovjetske vlasti. Rat između „crvenih“ i „bijelih“ bio je jedan od sukoba prošlog stoljeća u kojem se ideja univerzalne jednakosti sudarila s pogromaškom, genocidnom, retrogradnom silom – sukoba u kojima za istinski demokratske snage nije bilo mjesta za „nepristranu“ poziciju. Na područjima koja je kontrolirala Crvena armija vršila se ubrzana emancipacija do tada marginaliziranih klasa i grupa, a na područjima koja su kontrolirale kontrarevolucionarne snage harala je glad, nasilje, pogromi Židova. Jedna od govornica na Counterfire-ovom skupu, Judy Cox, citirala je Lava Trockog, tadašnjeg Narodnog komesara za vojna pitanja i tako najbolje ukazala na to tko je bio odlučujući faktor u krojenju sudbine tek stvorene radničke države: „Da nije bilo Boljševičke partije, fašizam bi bio ruska, a ne talijanska riječ.“
Kratko razdoblje nakon Ruske revolucije bilo je najrevolucionarnije ikada; u njemu smo, kao što je rečeno, svjedočili revolucionarnim gibanjima ali i brutalnim odgovorima vladajućih klasa. To je već dovoljno razumljivo iz jedne proste činjenice – na boljševičko zauzimanje vlasti odgovoreno je vojnom intervencijom 14 imperijalističkih zemalja, dok je fašističko zauzimanje vlasti proteklo ne samo uz šutnju, već i uz podršku „demokratskih“ država. Ove i brojne druge lekcije 1917. i kasnijih godina govore o vansistemskom i revolucionarnom organiziranju kao nezaobilaznom preduvjetu emancipacijske borbe. Duh tog, a i današnjeg vremena najbolje opisuje rečenica Rose Luxemburg, koja je i sama postala žrtva kontrarevolucionarnog terora: „Historija je jedina prava učiteljica, revolucija najbolja škola.“